Samsun’da üniversite sanayi işbirliğinde hareketli damla sulama sistemi geliştirildi

SAMSUN – 67aydinhaber – VEYSEL ALTUN – Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesinde üniversite sanayi işbirliğinde geliştirilen dairesel hareketli damla sulama sistemiyle sudan, sulama borusundan ve güçten tasarruf edildi.

OMÜ Ziraat Fakültesi Ziraî Yapılar ve Sulama Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Eyüp Selim Köksal, dairesel hareketli sulama sistemlerinde kullanılan yağmurlama metoduna ek olarak hareketli damlama sistemini geliştirerek, OMÜ Ziraat Fakültesi Ziraî Araştırma ve Uygulama Merkezi Bafra İstasyonu'nda kullanmaya başladı. ​​​​​​​

Prof. Dr. Köksal, AA muhabirine, Türkiye'de denetim altındaki su kaynaklarının yüzde 80'ine yakınının tarımda kullanıldığını belirtti.

Tarımda kullanılan su kaynaklarının da yüzde 60'ına yakınının yanlış uygulamalar nedeniyle israf edildiğine işaret eden Köksal, “Bu israfı önlemek için yerlerimizde, tarlalarımızda, bahçelerimizde hakikat sulama sistemlerini tesis edip, bu sistemlerin hakikat bir biçimde işletilmesi gerekir.” dedi.

Tarımda su tasarrufunda damla sulama sisteminin ön plana çıktığına dikkati çeken Köksal, “Ama damla sulama sistemlerinde Türkiye'de çok değerli problemlerimiz var. Bilhassa çiftçi topraklarında şurası olan damla sulama sistemlerinde su tasarrufu sağlanamıyor, bilakis su israf ediliyor. Bu hususta Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğünün raporları var. Türkiye'de birinci kez kurulan bu sistem (hareketli damla sulama) ile maksadımız damla sulamada kullanılan boru ölçüsünü azaltmak, su israfının önüne geçmek, randıman ve kaliteyi arttırarak tarımı daha karlı hale getirmek.” diye konuştu.

– “Böyle bir sistem klasik damla sulamaya nazaran 25 kat daha az boruya gereksinim duyuyor”

Hareketli damla sulama sistemi ile hem yağmurlama sulama hem de damla sulama yapılabildiğini anlatan Köksal, şunları lisana getirdi:

“Birçok tohumdan ekilen bitkilerde birinci evvel yağmurlama ile çıkış sağlanmaya çalışılır sonrasında damla sistemine geçilir. Türkiye'de yanlış planlanan, projelendirilen, monte edilen damla ve yağmurlama sistemlerinden ötürü önemli manada boru çöplüğüne dönen alanlarımız var. Bizim buna dur dememiz lazım. Bunun için de daha denetimli daha büyük sistemlere gereksinimimiz var. Bu türlü bir sistem klasik damla sulamaya nazaran 25 kat daha az boruya gereksinim duyuyor. Bir öteki avantajı da çiftçimiz klasik damla sulamada her dönem sulama borularını toprağa sermesi gerekir sonrasında toplaması gerekir. Toplarken borularda önemli ziyanlar oluyor, tekrar birebir borularla sistem kurulamıyor. Bu sistemde damla sulama borularının toplanması ve serilmesi süreci ortadan kalktı ayrıyeten sistemin ehil eller tarafından kurulması gerektiğinden damla sistemlerinde filtre ve boru seçiminde yapılan yanılgıların da önüne geçilecektir.”

Dairesel sulama sistemlerinin 50 dekardan daha büyük alanlarda kurulmasını tavsiye eden Köksal, şunları kaydetti:

“Çiftçilerimize şunu önerebiliriz. Komşu parseller bir ortaya gelip merkezine bu sistemi (hareketli damla sulama sistemi) kurdurabilir ve böylece sulama işçiliğinden büsbütün kurtulabilir. Yaptığımız hesaplamalara nazaran bu türlü bir sistem 10 yıllık bir vakit diliminde klasik damla sulama sisteminden daha karlıdır. Yatırım, işletme maliyetlerini bir ortaya getirdiğimizde bu sistem klasik damla sulama sisteminden 10 yıl içerisinde daha karlı olacaktır. Birinci yatırım masraflarına gelince devletimizin çiftçimize verdiği sulama desteklemeleri var. Bu hibelerden de yararlanan çiftçilerimiz bunun maliyetinden de en az biçimde etkilenecektir. Bu türlü bir sistem bin dekarlık bir toprağa kurulduğunda yalnızca bir kişi çay içerek bu sistem sayesinde sulama yapabilir. Gübre ve çeşitli kimyasalları da uygulayabilir. Bu sistemde yerli üretim oranımız yüzde doksanın üzerinde, onluk kısım da Türkiye'de üretilemediğinden değil, pazar hissesinin şimdi oluşmadığından ötürü. Tekerleklere hareket veren motor, yağmurlamada kullanılan başlık, bunlarda da üretimle ilgili teşebbüsler var ancak şimdi pazar hissesi istenilen oranda olmadığı için firmalar bu bahiste elbette ki biraz daha geri planda kalmayı tercih ediyor. “

Prof. Dr. Köksal, geliştirdikleri sistemle su tasarrufu sağladıklarını ise şu örnekle açıkladı:

“Örneğin Samsun Bafra'da, silajlık mısır için dekara sulama suyu gereksinimi dairesel hareketli damla sulama sistemi için 375 metreküp, dairesel hareketli yağmurlama sistemi için 950 metreküp ve yüzey sulama yolu için 1300 metreküptür.”

– Sırada sistemi dijital tarıma uygun hale getirmek var

OMÜ üniversite sanayi işbirliği ve TÜBİTAK takviyesi ile yürüttükleri başka bir AR-GE projesi kapsamında, bu sulama sistemlerine uydu sistemlerini, İHA sistemlerini entegre edip büyük yerlerde farklı bölgelere farklı ölçüde sulama ve gübreleme uygulayan, dijital tarımla tam olarak uyumlu, tam otomasyona uygun bir sistem geliştirmek maksadında olduklarını anlatan Köksal, bununla ilgili sonuçları da bir iki yıl içinde alacaklarını söyledi.

OMÜ Ziraî Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü ve Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hasan Akay ise proje kapsamında iki yıldır hareketli damla sistemi üzerinde çalıştıklarını anlattı.

Bafra İstasyonu'nda hareketli yağmurlama ve damla sistemlerini karşılaştırma imkanlarının olduğunu belirten Akay, “Bu arazinin yanında, öteki bir alanda olağan hareketli yağmurlama sulama sistemi ve burada hareketli damla sulama sistemi kullandık. Başarılı sonuçlar elde ediyoruz, daha az su kullanarak yağmurlama sulamanın üstüne çıkan randımanlar yakalamış durumdayız. Hareketli damla sulama sistemiyle daha az su kullanarak daha yüksek randıman ve kalite yakalamış bulunmaktayız.” tabirlerini kullandı.